Navajo Nation nigdy nie pozwoliło ekipie filmowej wejść do wspaniałego czerwonego kanionu znanego jako Death Canyon. Na ziemi plemiennej w północno-wschodniej Arizonie jest częścią Cheli Canyon National Monument — miejsca, w którym samozwańczy Navajo Diné ma największe znaczenie duchowe i historyczne. Coerte Voorhees, scenarzysta i reżyser filmu nakręconego w tym miejscu, opisał połączone kaniony jako „serce Navajo Nation”.
Film jest archeologicznym eposem zatytułowanym Canyon Del Muerto, którego premiera jest planowana na koniec tego roku. Opowiada historię pionierki archeologii Ann Akstel Mo, która pracowała tutaj w latach 20. i na początku lat 30. Prawdziwa historia Ann Axtell Morris. Jest żoną Earla Morrisa i jest czasami określana mianem ojca archeologii południowo-zachodniej, a często jest cytowana jako wzór dla fikcyjnego Indiany Jonesa, Harrisona Forda w przebojowych filmach Stevena Spielberga i George'a Lucasa Play. Pochwały dla Earla Morrisa, w połączeniu z uprzedzeniami kobiet w tej dyscyplinie, od dawna przesłaniały jej osiągnięcia, mimo że była jedną z pierwszych kobiet-dzikich archeologów w Stanach Zjednoczonych.
W zimny i słoneczny poranek, gdy słońce zaczęło oświetlać wznoszące się ściany kanionu, zaprzęg koni i pojazdów z napędem na cztery koła jechał wzdłuż dna piaszczystego kanionu. Większość 35-osobowej ekipy filmowej jechała otwartym jeepem prowadzonym przez lokalnego przewodnika Navajo. Wskazywali na sztukę naskalną i domy w klifach zbudowane przez Anasazi lub archeologów znanych obecnie jako przodkowie ludu Pueblo. Starożytni, którzy mieszkali tutaj przed BC. Navajo i opuścili to miejsce w tajemniczych okolicznościach na początku XIV wieku. Na końcu konwoju, często utknięte w piasku, znajdują się Ford T z 1917 roku i ciężarówka TT z 1918 roku.
Przygotowując kamerę do pierwszego szerokokątnego obiektywu w kanionie, podszedłem do 58-letniego wnuka Ann Earl, Bena Gaila, który był starszym konsultantem scenariuszowym produkcji. „To najwspanialsze miejsce dla Ann, gdzie jest najszczęśliwsza i gdzie wykonała część swojej najważniejszej pracy” — powiedział Gell. „Wielokrotnie wracała do kanionu i pisała, że nigdy nie wyglądał tak samo. Światło, pora roku i pogoda zawsze się zmieniają. Moja matka została poczęta tutaj podczas wykopalisk archeologicznych, co może nie jest zaskakujące. Dorosła i została archeologiem”.
W jednej ze scen oglądaliśmy młodą kobietę powoli przechodzącą obok kamery na białej klaczy. Miała na sobie brązową skórzaną kurtkę podszytą owczą skórą, a włosy związane w kok. Aktorka grająca w tej scenie jego babcię to dublerka kaskaderska Kristina Krell (Kristina Krell), dla Gail to jak oglądanie, jak stare rodzinne zdjęcie ożywa. „Nie znam Ann ani Earla, oboje zmarli, zanim się urodziłem, ale zdałem sobie sprawę, jak bardzo ich kocham” — powiedział Gale. „To niesamowici ludzie, mają dobre serce”.
Również pod obserwacją i filmowaniem był John Tsosie z Diné w pobliżu Chinle w Arizonie. Jest łącznikiem między produkcją filmu a rządem plemiennym. Zapytałem go, dlaczego Diné zgodził się wpuścić tych filmowców do Canyon del Muerto. „W przeszłości, kręcąc filmy na naszej ziemi, mieliśmy złe doświadczenia” — powiedział. „Przywieźli setki ludzi, zostawili śmieci, zakłócili święte miejsce i zachowywali się, jakby byli właścicielami tego miejsca. Ta praca jest dokładnie odwrotna. Bardzo szanują naszą ziemię i ludzi. Zatrudniają wielu Navajo, inwestują fundusze w lokalne firmy i pomagają naszej gospodarce”.
Gale dodał: „To samo dotyczy Ann i Earla. Byli pierwszymi archeologami, którzy zatrudnili Navajo do wykopalisk i dobrze im płacono. Earl mówi w języku Navajo, a Ann też. Trochę. Później, gdy Earle opowiadał się za ochroną tych kanionów, powiedział, że ludowi Navajo, który tu mieszkał, powinno się pozwolić zostać, ponieważ jest ważną częścią tego miejsca”.
Ten argument zwyciężył. Obecnie w Death Canyon i Cheri Canyon w granicach National Monument mieszka około 80 rodzin Diné. Niektórzy kierowcy i motocykliści pracujący w filmie należą do tych rodzin i są potomkami osób, które Ann i Earl Morris znali prawie 100 lat temu. W filmie asystenta Ann i Earla z plemienia Navajo gra aktor z plemienia Diné, mówiący w języku Navajo z angielskimi napisami. „Zazwyczaj” — powiedział Tsosie — „filmowcy nie przejmują się tym, do którego plemienia należą indiańscy aktorzy ani tym, jakim językiem mówią”.
W filmie 40-letni konsultant językowy Navajo ma niski wzrost i kucyk. Sheldon Blackhorse odtworzył klip z YouTube na swoim smartfonie — to western z 1964 roku „The Faraway Trumpet” Scena w „. Aktor Navajo przebrany za Indianina z Wielkich Równin rozmawia z amerykańskim oficerem kawalerii w języku Navajo. Filmowiec nie zdawał sobie sprawy, że aktor drażnił siebie i drugiego Navajo. „Oczywiste jest, że nic mi nie możesz zrobić” — powiedział. „Jesteś wężem, który pełza po sobie — wężem”.
W Canyon Del Muerto aktorzy Navajo mówią w języku odpowiednim dla lat 20. XX wieku. Ojciec Sheldona, Taft Blackhorse, był tego dnia konsultantem ds. języka, kultury i archeologii na scenie. Wyjaśnił: „Od czasu przybycia Ann Morris, jesteśmy narażeni na kulturę anglosaską przez kolejny wiek, a nasz język stał się tak prosty i bezpośredni jak angielski. Starożytny Navajo jest bardziej opisowy w krajobrazie. Mówili: „Spacer po żywej skale”. „Teraz mówimy: „Spacer po skale”. Ten film zachowa stary sposób mówienia, który prawie zanikł”.
Zespół ruszył w górę kanionu. Pracownicy rozpakowali kamery i zainstalowali je na wysokim stojaku, przygotowując się na przybycie Modelu T. Niebo jest niebieskie, ściany kanionu są ochrowoczerwone, a liście topoli stają się jaskrawozielone. Voorhees ma w tym roku 30 lat, jest szczupły, ma brązowe kręcone włosy i haczykowate rysy twarzy, nosi krótkie spodenki, koszulkę i słomkowy kapelusz z szerokim rondem. Chodził tam i z powrotem po plaży. „Nie mogę uwierzyć, że naprawdę tu jesteśmy” – powiedział.
To ukoronowanie wielu lat ciężkiej pracy pisarzy, reżyserów, producentów i przedsiębiorców. Z pomocą brata Johna i rodziców Voorhees zebrał miliony dolarów w budżetach produkcyjnych od ponad 75 indywidualnych inwestorów kapitałowych, sprzedając je pojedynczo. Następnie nadeszła pandemia Covid-19, która opóźniła cały projekt i zmusiła Voorheesa do zebrania dodatkowego 1 miliona dolarów na pokrycie kosztów środków ochrony osobistej (masek, rękawiczek jednorazowych, płynu do dezynfekcji rąk itp.), które muszą chronić dziesiątki W 34-dniowym planie filmowym wszyscy aktorzy i personel planu.
Voorhees skonsultował się z ponad 30 archeologami, aby zapewnić dokładność i wrażliwość kulturową. Odbył 22 wyprawy rozpoznawcze do Canyon de Chelly i Canyon del Muerto, aby znaleźć najlepszą lokalizację i kąt fotografowania. Przez kilka lat spotykał się z Navajo Nation i National Park Service, a oni wspólnie zarządzają Canyon Decelli National Monument.
Voorhees dorastał w Boulder w stanie Kolorado, a jego ojciec był prawnikiem. Przez większość dzieciństwa, zainspirowany filmami o Indianie Jonesie, chciał zostać archeologiem. Potem zainteresował się filmowaniem. W wieku 12 lat zaczął pracować jako wolontariusz w muzeum na terenie kampusu Uniwersytetu Kolorado. To muzeum było alma mater Earla Morrisa i sponsorowało niektóre z jego wypraw badawczych. Zdjęcie w muzeum przykuło uwagę młodego Voorheesa. „To czarno-białe zdjęcie Earla Morrisa w Canyon de Chelly. Wygląda jak Indiana Jones w tym niesamowitym krajobrazie. Pomyślałem: „Wow, chcę nakręcić film o tej osobie”. Potem dowiedziałem się, że był prototypem Indiany Jonesa, albo może byłem całkowicie zafascynowany”.
Lucas i Spielberg stwierdzili, że rola Indiany Jonesa jest oparta na gatunku powszechnie spotykanym w filmach z lat 30. XX wieku - co Lucas nazwał „szczęśliwym żołnierzem w skórzanej kurtce i takim kapeluszu” - a nie na żadnej postaci historycznej. Jednak w innych oświadczeniach przyznali, że częściowo inspirowali się dwoma prawdziwymi modelami: skromnym, pijącym szampana archeologiem Sylvanusem Morleyem nadzorującym badania nad wielką grupą świątyń Majów Chichén Itzá i dyrektorem wykopalisk Molly, Earlem Morrisem, ubranym w kapelusz typu fedora i brązową skórzaną kurtkę, łączył w sobie surowego ducha przygody i rygorystyczną wiedzę.
Chęć nakręcenia filmu o Earlu Morrisie towarzyszyła Voorheesowi przez liceum i Uniwersytet Georgetown, gdzie studiował historię i klasykę, oraz Graduate School of Film na University of Southern California. Pierwszy film fabularny „First Line” wydany przez Netflix w 2016 r. został zaadaptowany z batalii sądowej Elgina Marblesa, a on poważnie zwrócił się ku tematowi Earla Morrisa.
Teksty Voorheesa, które były kamieniem milowym, wkrótce stały się dwiema książkami napisanymi przez Ann Morris: „Excavating in the Yucatan Peninsula” (1931), która obejmuje jej i Earla czas spędzony w Chichén Itzá (Chichén Itzá) The time passed, oraz „Digging in the Southwest” (1933), która opowiada o ich doświadczeniach w czterech zakątkach, a zwłaszcza w Canyon del Muerto. Wśród tych żywych dzieł autobiograficznych — ponieważ wydawcy nie akceptują tego, że kobiety mogą pisać książki o archeologii dla dorosłych, więc są one sprzedawane starszym dzieciom — Morris definiuje ten zawód jako „wysyłanie na ziemię” Wyprawa ratunkowa w odległe miejsce, aby przywrócić rozproszone strony autobiografii. Po skupieniu się na pisaniu Voorhees postanowiła skupić się na Ann. „To był jej głos w tych książkach. Zacząłem pisać scenariusz”.
Ten głos jest pouczający i autorytatywny, ale także żywy i pełen humoru. Odnośnie jej miłości do odległego krajobrazu kanionu, napisała podczas wykopalisk w regionie południowo-zachodnim: „Przyznaję, że jestem jedną z niezliczonych ofiar ostrej hipnozy w regionie południowo-zachodnim — to przewlekła, śmiertelna i nieuleczalna choroba”.
W „Wykopaliskach na Jukatanie” opisała trzy „absolutnie niezbędne narzędzia” archeologów, a mianowicie łopatę, ludzkie oko i wyobraźnię – są to najważniejsze narzędzia i narzędzia, które są najłatwiej nadużywane. . „Musi być starannie kontrolowane przez dostępne fakty, przy jednoczesnym zachowaniu wystarczającej płynności, aby zmieniać się i dostosowywać, gdy ujawniane są nowe fakty. Musi być rządzone przez rygorystyczną logikę i zdrowy rozsądek, a… Pomiar leku życia jest przeprowadzany pod opieką chemika”.
Napisała, że bez wyobraźni relikty wykopane przez archeologów były „tylko suchymi kośćmi i pstrokatym pyłem”. Wyobraźnia pozwoliła im „odbudować mury zawalonych miast… Wyobraź sobie wielkie szlaki handlowe na całym świecie, pełne ciekawskich podróżników, chciwych kupców i żołnierzy, którzy teraz są całkowicie zapomniani z powodu wielkiego zwycięstwa lub porażki”.
Kiedy Voorhees zapytał Ann na University of Colorado w Boulder, często słyszał tę samą odpowiedź - z tak wieloma słowami, dlaczego ktokolwiek miałby przejmować się pijaną żoną Earla Morrisa? Chociaż Ann stał się poważnym alkoholikiem w późniejszych latach, ta okrutna lekceważąca kwestia ujawnia również, w jakim stopniu kariera Ann Morris została zapomniana, zignorowana, a nawet wymazana.
Inga Calvin, profesor antropologii na University of Colorado, napisała książkę o Ann Morris, opartą głównie na jej listach. „Ona rzeczywiście jest znakomitą archeolog z dyplomem uniwersyteckim i szkoleniem terenowym we Francji, ale ponieważ jest kobietą, nie jest traktowana poważnie” – powiedziała. „Ona jest młodą, piękną, pełną życia kobietą, która lubi uszczęśliwiać ludzi. To nie pomaga. Ona popularyzuje archeologię za pomocą książek, a to nie pomaga. Poważni akademiccy archeolodzy gardzą popularyzatorami. To dla nich coś kobiecego”.
Calvin uważa, że Morris jest „niedoceniany i bardzo niezwykły”. Na początku lat 20. styl ubierania się Ann na polach — chodzenie w bryczesach, legginsach i męskich ubraniach — był radykalny dla kobiet. „W ekstremalnie odległym miejscu spanie w obozie pełnym mężczyzn machających szpatułką, w tym rdzennych Amerykanów, jest takie samo” — powiedziała.
Według Mary Ann Levine, profesor antropologii w Franklin and Marshall College w Pensylwanii, Morris była „pionierką kolonizującą niezamieszkane miejsca”. Ponieważ instytucjonalna dyskryminacja ze względu na płeć utrudniała prowadzenie badań naukowych, znalazła odpowiednią pracę w parze zawodowej z Earle’em, napisała większość jego raportów technicznych, pomogła mu wyjaśnić ich odkrycia i napisała udane książki. „Przedstawiła metody i cele archeologii zapalonym odbiorcom, w tym młodym kobietom” — powiedziała Levine. „Opowiadając swoją historię, wpisała siebie w historię amerykańskiej archeologii”.
Kiedy Ann przybyła do Chichen Itza w Jukatanie w 1924 roku, Silvanas Molly powiedział jej, aby zaopiekowała się jego 6-letnią córką i pełniła rolę gospodyni gości. Aby uciec od tych obowiązków i zbadać teren, znalazła zaniedbaną małą świątynię. Przekonała Molly, aby pozwoliła jej ją wykopać, a ona ostrożnie ją wykopała. Kiedy Earl odrestaurował wspaniałą Świątynię Wojowników (800-1050 n.e.), wysoko wykwalifikowana malarka Ann kopiowała i studiowała jej malowidła ścienne. Jej badania i ilustracje stanowią ważną część dwutomowej wersji Świątyni Wojowników w Chichen Itza w Jukatanie, opublikowanej przez Carnegie Institute w 1931 roku. Wraz z Earlem i francuską malarką Jean Charlotte jest uważana za współautorkę.
W południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych Ann i Earl przeprowadzili rozległe wykopaliska oraz zapisali i zbadali petroglify w czterech narożnych obszarach. Jej książka o tych wysiłkach obaliła tradycyjny pogląd Anasazi. Jak mówi Voorhees: „Ludzie myślą, że ta część kraju zawsze była koczowniczym łowcą-zbieraczem. Uważa się, że Anasazi nie mieli cywilizacji, miast, kultury i ośrodków obywatelskich. To, co Ann Morris zrobiła w tej książce, bardzo dokładnie rozłożyła i określiła wszystkie niezależne okresy 1000-letniej cywilizacji — Koszykarze 1, 2, 3, 4; Pueblo 3, 4 itd.”
Voorhees postrzega ją jako kobietę XXI wieku, która utknęła na początku XX wieku. „W swoim życiu była zaniedbywana, traktowana protekcjonalnie, wyśmiewana i celowo utrudniana, ponieważ archeologia to klub dla chłopców” – powiedział. „Klasycznym przykładem są jej książki. Są wyraźnie napisane dla dorosłych z dyplomami ukończenia studiów wyższych, ale muszą być publikowane jako książki dla dzieci”.
Voorhees poprosił Toma Feltona (najbardziej znanego z roli Draco Malfoya w filmach o Harrym Potterze), aby zagrał Earla Morrisa. Producentka filmowa Ann Morris (Ann Morris) gra Abigail Lawrie, 24-letnią aktorkę urodzoną w Szkocji, znaną z brytyjskiego kryminału telewizyjnego „Tin Star”, a młodzi archeolodzy mają uderzające podobieństwo fizyczne. „To tak, jakbyśmy reinkarnowali Ann” — powiedział Voorhees. „To niesamowite, kiedy ją spotykasz”.
Trzeciego dnia wyprawy kanionem Voorhees i pracownicy dotarli do miejsca, w którym Ann poślizgnęła się i omal nie zginęła, wspinając się na skałę. Tam też ona i Earle dokonali jednych z najbardziej znaczących odkryć – pionierskich w archeologii. Dom miał wejście do jaskini zwanej Holocaustem, znajdującej się wysoko przy krawędzi kanionu, niewidocznej z dołu.
W XVIII i XIX wieku w Nowym Meksyku dochodziło do częstych gwałtownych ataków, kontrataków i wojen między Navajo a Hiszpanami. W 1805 roku hiszpańscy żołnierze wjechali do kanionu, aby pomścić niedawną inwazję Navajo. W jaskini ukryło się około 25 Navajo — osoby starsze, kobiety i dzieci. Gdyby nie starsza kobieta, która zaczęła drwić z żołnierzy, mówiąc, że są „ludźmi, którzy chodzą bez oczu”, ukrywaliby się.
Hiszpańscy żołnierze nie mogli strzelać bezpośrednio do celu, ale ich kule wystrzeliwały ze ściany jaskini, raniąc lub zabijając większość ludzi w środku. Następnie żołnierze wspięli się do jaskini, wymordowali rannych i ukradli ich rzeczy. Prawie 120 lat później Ann i Earl Morris weszli do jaskini i znaleźli białawe szkielety, kule, które zabiły Navajo, i dołkowe plamy na całej tylnej ścianie. Masakra nadała Death Canyon złą nazwę. (Geolog z Smithsonian Institution James Stevenson poprowadził tutaj ekspedycję w 1882 roku i nadał kanionowi nazwę.)
Taft Blackhorse powiedział: „Mamy bardzo silne tabu dotyczące zmarłych. Nie rozmawiamy o nich. Nie lubimy przebywać w miejscach, w których ludzie umierają. Jeśli ktoś umiera, ludzie mają tendencję do opuszczania domu. Dusza zmarłego skrzywdzi żyjących, więc my Ludzie również trzymamy się z daleka od jaskiń i klifowych domów”. Tabu śmierci w plemieniu Navajo może być jednym z powodów, dla których Kanion Umarłych był zasadniczo nietknięty przed przybyciem Ann i Earla Morrisa. Dosłownie opisała go jako „jedno z najbogatszych stanowisk archeologicznych na świecie”.
Niedaleko Jaskini Holocaustu znajduje się spektakularne i piękne miejsce zwane Jaskinią Mumii: To najbardziej ekscytujący pierwszy raz, kiedy Voorhees pojawia się na ekranie. Jest to dwuwarstwowa jaskinia z erodowanego przez wiatr czerwonego piaskowca. Na boku kanionu, 200 stóp nad ziemią, znajduje się niesamowita trzypiętrowa wieża z kilkoma przyległymi pokojami, wszystkie zbudowane z kamienia przez Anasazi lub przodków Pueblo.
W 1923 roku Ann i Earl Morris przeprowadzili tu wykopaliska i znaleźli dowody 1000-letniej okupacji, w tym wiele zmumifikowanych zwłok z nienaruszonymi włosami i skórą. Prawie każda mumia — mężczyzna, kobieta i dziecko — nosiła muszle i koraliki; tak samo jak orzeł, który był zwierzęciem domowym na pogrzebie.
Jednym z zadań Ann jest usuwanie brudu z mumii na przestrzeni wieków i usuwanie gniazdujących myszy z ich jamy brzusznej. Ona wcale nie jest przewrażliwiona. Ann i Earl właśnie się pobrali, a to jest ich miesiąc miodowy.
W małym domu z gliny adobe Bena Gella w Tucson, w bałaganie południowo-zachodnich wyrobów rzemieślniczych i staromodnego duńskiego sprzętu audio wysokiej jakości, znajduje się wiele listów, pamiętników, zdjęć i pamiątek od jego babci. Wyjął rewolwer ze swojej sypialni, który Morrissowie zabrali ze sobą podczas wyprawy. W wieku 15 lat Earl Morris wskazał na mężczyznę, który zamordował jego ojca po kłótni w samochodzie w Farmington w Nowym Meksyku. „Ręce Earla tak bardzo się trzęsły, że ledwo mógł utrzymać pistolet” – powiedział Gale. „Kiedy nacisnął spust, pistolet nie wystrzelił i uciekł w panice”.
Earle urodził się w Chama w Nowym Meksyku w 1889 roku. Dorastał z ojcem, kierowcą ciężarówki i inżynierem budowlanym, który pracował przy wyrównywaniu dróg, budowie tam, górnictwie i projektach kolejowych. W wolnym czasie ojciec i syn poszukiwali reliktów Indian amerykańskich; Earle użył skróconego kilofa, aby wykopać swój pierwszy garnek w wieku 3,5 roku. Po zamordowaniu ojca, wykopywanie artefaktów stało się leczeniem OCD Earla. W 1908 roku rozpoczął studia na University of Colorado w Boulder, gdzie uzyskał tytuł magistra psychologii, ale fascynowała go archeologia — nie tylko kopanie w poszukiwaniu garnków i skarbów, ale także w celu poznania i zrozumienia przeszłości. W 1912 roku prowadził wykopaliska w ruinach Majów w Gwatemali. W 1917 roku, mając 28 lat, rozpoczął wykopaliska i renowację ruin azteckich plemienia Pueblo w Nowym Meksyku na zlecenie Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej.
Ann urodziła się w 1900 roku i dorastała w bogatej rodzinie w Omaha. W wieku 6 lat, jak wspomniała w „Southwest Digging”, przyjaciel rodziny zapytał ją, co chciałaby robić, gdy dorośnie. Dokładnie tak, jak opisała siebie, dostojną i bystrą, udzieliła dobrze wyćwiczonej odpowiedzi, która jest dokładną prognozą jej dorosłego życia: „Chcę wykopać zakopany skarb, eksplorować wśród Indian, malować i nosić Pójść do broni, a potem pójść na studia”.
Gal czytała listy, które Ann pisała do swojej matki w Smith College w Northampton w stanie Massachusetts. „Pewien profesor powiedział, że była najmądrzejszą dziewczyną w Smith College” – powiedział mi Gale. „Jest duszą towarzystwa, bardzo zabawna, może nawet skrywana za tym. Ciągle używa humoru w swoich listach i opowiada matce o wszystkim, łącznie z dniami, kiedy nie może wstać. Depresja? Kac? Może jedno i drugie. Tak, naprawdę nie wiemy”.
Ann jest zafascynowana wczesnymi ludźmi, starożytną historią i społeczeństwem Indian Ameryki Północnej przed podbojem europejskim. Skarżyła się swojemu profesorowi historii, że wszystkie ich kursy zaczęły się za późno, a cywilizacja i rząd zostały już ustanowione. „Dopiero profesor, którego nękano, znużonym tonem skomentował, że wolałabym archeologię niż historię, nie nastał świt” — napisała. Po ukończeniu Smith College w 1922 r. popłynęła bezpośrednio do Francji, aby dołączyć do American Academy of Prehistoric Archaeology, gdzie przeszła szkolenie w zakresie wykopalisk terenowych.
Chociaż wcześniej poznała Earla Morrisa w Shiprock w Nowym Meksyku — odwiedzała kuzyna — chronologia zalotów nie była jasna. Wydaje się jednak, że Earl wysłał list do Ann, gdy studiował we Francji, prosząc ją o rękę. „Był nią całkowicie zafascynowany” — powiedział Gale. „Wyszła za mąż za swojego bohatera. To także sposób, by zostać archeologiem — wejść do branży”. W liście do rodziny w 1921 roku napisała, że gdyby była mężczyzną, Earl chętnie zaoferowałby jej pracę przy wykopaliskach, ale jego sponsor nigdy nie pozwoliłby kobiecie zajmować tego stanowiska. Napisała: „Nie trzeba dodawać, że moje zęby zmarszczyły się z powodu ciągłego zgrzytania zębami”.
Ślub odbył się w Gallup, Nowy Meksyk, w 1923 roku. Następnie, po miesiącu miodowym wykopaliska w Jaskini Mumii, popłynęli łodzią do Jukatanu, gdzie Carnegie Institute zatrudnił hrabiego do wykopania i odbudowy Świątyni Wojownika w Chichen Itza. Na kuchennym stole Gail umieściła zdjęcia jego dziadków w ruinach Majów - Ann ma na sobie niechlujny kapelusz i białą koszulę, kopiując malowidła ścienne; hrabia wiesza betoniarkę na wale napędowym ciężarówki; a ona znajduje się w małej świątyni Xtoloc Cenote. Tam „zasłużyła na ostrogi” jako koparka, napisała podczas wykopalisk w Jukatanie.
Przez resztę lat 20. XX wieku rodzina Morrisów prowadziła koczownicze życie, dzieląc swój czas między Jukatanem a południowo-zachodnimi Stanami Zjednoczonymi. Z mimiki twarzy i mowy ciała na zdjęciach Ann, a także z żywej i podnoszącej na duchu prozy w jej książkach, listach i pamiętnikach, jasno wynika, że przeżywa wielką fizyczną i intelektualną przygodę z mężczyzną, którego podziwia. Według Ingi Calvin, Ann pije alkohol — co nie jest niczym niezwykłym dla archeologa terenowego — ale nadal pracuje i cieszy się życiem.
Potem, w pewnym momencie w latach 30., ta inteligentna, energiczna kobieta stała się pustelniczką. „To jest centralna tajemnica w jej życiu, a moja rodzina o tym nie rozmawiała” — powiedział Gale. „Kiedy pytałem moją matkę o Ann, mówiła szczerze: „Ona jest alkoholiczką”, a potem zmieniała temat. Nie zaprzeczam, że Ann jest alkoholiczką — musi być — ale uważam, że to wyjaśnienie jest zbyt uproszczone NS”.
Gale chciał wiedzieć, czy osiedlenie się i narodziny dziecka w Boulder w stanie Kolorado (jego matka Elizabeth Ann urodziła się w 1932 r., a Sarah Lane w 1933 r.) były trudnym przejściem po tych pełnych przygód latach na czele archeologii. Inga Calvin powiedziała bez ogródek: „To piekło. Ann i jej dzieci się jej boją”. Istnieją jednak również historie o tym, jak Ann zorganizowała przyjęcie kostiumowe dla dzieci w domu Boulder.
Kiedy miała 40 lat, rzadko opuszczała pokój na górze. Według jednej rodziny, dwa razy w roku schodziła na dół, aby odwiedzić dzieci, a jej pokój był surowo zabroniony. W pokoju znajdowały się strzykawki i palniki Bunsena, co sprawiło, że niektórzy członkowie rodziny domyślili się, że zażywa morfinę lub heroinę. Gail nie wierzyła, że to prawda. Ann ma cukrzycę i wstrzykuje sobie insulinę. Powiedział, że palnik Bunsena może być używany do podgrzewania kawy lub herbaty.
„Myślę, że to kombinacja wielu czynników” – powiedział. „Jest pijana, ma cukrzycę, poważne zapalenie stawów i prawie na pewno cierpi na depresję”. Pod koniec życia Earl napisał list do ojca Ann o tym, co zrobił lekarz X Badanie światłem ujawniło białe guzki, „jak ogon komety oplatający jej kręgosłup”. Gale założył, że guzek był guzem, a ból był silny.
Coerte Voorhees chciał nakręcić wszystkie sceny w Canyon de Chelly i Canyon del Muerto w prawdziwych lokalizacjach w Arizonie, ale z powodów finansowych musiał nakręcić większość scen gdzie indziej. Stan Nowy Meksyk, w którym mieszka on i jego zespół, zapewnia hojne zachęty podatkowe dla produkcji filmowych w tym stanie, podczas gdy Arizona nie zapewnia żadnych zachęt.
Oznacza to, że zastępcę Canyon Decelli National Monument należy znaleźć w Nowym Meksyku. Po przeprowadzeniu dogłębnego rozpoznania zdecydował się na zdjęcia w Red Rock Park na obrzeżach Gallup. Skala krajobrazu jest znacznie mniejsza, ale jest on wykonany z tego samego czerwonego piaskowca, który wiatr zerodował do podobnego kształtu, a wbrew powszechnemu przekonaniu kamera jest dobrym kłamcą.
W Hongyan personel pracował z niesfornymi końmi na wietrze i deszczu do późnej nocy, a wiatr zmienił się w ukośny śnieg. Jest południe, płatki śniegu wciąż szaleją na wysokiej pustyni, a Laurie — tak naprawdę żywy obraz Ann Morris — ćwiczy ją z Taftem Blackhorse i jego synem Sheldonem Navajo.
Czas publikacji: 09-09-2021